Αφήστε τα παιδιά να παίξουν. Η αρχή του Teacher Tom. Ο Τομ Χόμπσον θεωρείται σήμερα ο καλύτερος δάσκαλος προσχολικής αγωγής στον κόσμο. Το «αιρετικό» σύνθημά του: «Αφήστε τα παιδιά να παίξουν!». Στο περίφημο Woodland Park, το συνεργατικό σχολείο του Σιάτλ όπου δουλεύει, δεν γίνεται μάθημα, τουλάχιστον όχι με την παραδοσιακή έννοια. «Το παιχνίδι είναι το μάθημα», εξηγεί. «Το παιχνίδι είναι το εργαλείο που θα τους ανάψει τη φλόγα, θα τους κάνει περίεργους για τον κόσμο. Η αντίληψη ότι τα παιδιά είναι άδεια δοχεία που απλά περιμένουν να τα γεμίσουν υπονοεί ότι τα παιδιά δεν είναι ολοκληρωμένοι άνθρωποι. Δεν μπορώ εγώ να πω σε ένα παιδί τι να μάθει. Η δουλειά μας είναι να τα κρατάμε ασφαλή, να τα αγαπάμε, να τα παρατηρούμε και να τους δίνουμε τη μικρή ώθηση που θα χρειαστούν για να μάθουν αυτά που τα ίδια θέλουν να μάθουν».
Ανασύρει διαρκώς πραγματικά παραδείγματα από τη 14χρονη εμπειρία του στο σχολείο. «Κάποια παιδιά μαθαίνουν να μιλάνε 18 μηνών, άλλα 4 ετών, όλο το φάσμα είναι φυσιολογικό. Ποιος είμαι εγώ να τους πω ότι πρέπει να έχουν κάνει το ένα ή το άλλο σε μια συγκεκριμένη ηλικία; Κάποια παιδιά διαβάζουν στα δύο χρόνια και άλλα δεν ξέρουν καν τα γράμματα ώς τα πέντε, αλλά είναι ιδιοφυή στο να κάνουν νέους φίλους. Γιατί να ανησυχούμε τόσο πολύ όταν όλα θα έχουν φτάσει στο ίδιο σημείο μετά τα 10 περίπου; Γιατί να τους κλέψουμε την παιδική ηλικία;».
Ο Χόμπσον διαμόρφωσε την παιδαγωγική του προσέγγιση εμπειρικά. Αλλωστε, μέχρι τα 40 του, εργαζόταν ως προπονητής baseball. Οταν στη γυναίκα του προσφέρθηκε μια καλή θέση σε άλλη πόλη, αποφάσισαν να είναι αυτός που θα αφήσει τη δουλειά και θα μείνει σπίτι να μεγαλώσει τη δίχρονη κόρη τους. Κάπως έτσι, ως μπαμπάς, βρέθηκε στο Woodland Park, ένα κέντρο προσχολικής αγωγής που διοικείται από τους γονείς, οι οποίοι -ανάλογα με τις ικανότητές τους- είναι και οι δάσκαλοι και οι φροντιστές. Ο Τομ ήταν τόσο καλός σε αυτό που έκανε, που όταν η κόρη του «αποφοίτησε» μετά τρία χρόνια, οι άλλοι γονείς τον παρακάλεσαν να μείνει!
Μπορεί οι γονείς να πληρώνουν, όμως οι απόλυτοι άρχοντες είναι τα παιδιά. «Τα παιδιά αποφασίζουν ποιους κανόνες θα τηρούν στη διάρκεια της χρονιάς, π.χ. “δεν δαγκώνουμε”, “δεν βρίζουμε” κ.λπ. Θα πρέπει να υπάρχει ομοφωνία». Θυμάται μια ιστορία και γελάει. «Ενα παιδί, φέτος, μου ζητούσε να αλλάξει ένας κανόνας. Ηθελε να μπορεί να πει μια βρισιά. Τα άλλα παιδιά δεν συμφωνούσαν, οπότε η… ρύθμιση δεν πέρασε. Ερχεται μια μέρα και μου φέρνει ένα χαρτί. Για πρώτη φορά είχε γράψει γράμματα. Ηταν ανορθόγραφο, αλλά είχε γράψει κάτι όπως “η Εριν σκαλίζει τη μύτη της”. “Δεν καταπάτησα τον κανόνα”, μου είπε. “Το έγραψα, δεν το είπα”! Εμαθε να γράφει απλά και μόνο για να σπάσει τον κανόνα».
Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στα λάθη
Αυτή είναι η ουσία της δικής του εκπαίδευσης. «Οι περισσότεροι ανησυχούν για το πώς θα μάθουν να γράφουν και να διαβάζουν και πώς θα μάθουν βασικές μαθηματικές έννοιες. Εχει όμως τόσα πράγματα στον κόσμο να μάθει ένα παιδί. Ειδικά σήμερα, που όλες οι ημερομηνίες και τα ιστορικά γεγονότα είναι ένα google search μακριά, το μόνο που χρειάζεται είναι να τους μεταδώσουμε το πάθος για τη γνώση, να κυκλοφορούν στον κόσμο και να ρωτάνε “γιατί αυτοί οι τοίχοι είναι κόκκινοι”; Αυτό χρειάζεται η κοινωνία μας συνολικά.
Αυτό χρειάζονται οι επιχειρήσεις, αυτό χρειάζεται η ίδια η δημοκρατία. Οι άνθρωποι να αμφισβητούν την εξουσία και να θέτουν ερωτήσεις». Και να κάνουν λάθη. Απανωτά. «Οταν κάνεις λάθη, μαθαίνεις. Μια φορά ένα κοριτσάκι είχε βαλθεί να φτιάξει ένα κάστρο από κύβους, το οποίο όμως κατέρρεε. Τρωγόμουν να της πω ότι αν τοποθετήσει διαφορετικά το βάρος θα τα καταφέρει, αλλά δεν το έκανα. Εφυγε άπραγη. Μετά δύο ημέρες ήρθε και το έκανε αμέσως σωστά. Το έμαθε όταν ήταν έτοιμη να το μάθει. Ηταν γνώση που κατέκτησε, όχι που αποστήθισε για ένα μάθημα. Αν δεν κάνεις λάθη, δεν μαθαίνεις τίποτα. Αν φοβάσαι μήπως κάνεις λάθος, δεν θα κάνεις ποτέ τίποτα. Μόνο μέσα από την αποτυχία και την επιμονή έρχεται η επιτυχία». Εσείς αισθάνεστε επιτυχημένος; τον ρωτάμε. «Πάντα ήθελα να βρίσκομαι ανάμεσα σε έξυπνους ανθρώπους και ξαφνικά με έφερε η ζωή ανάμεσα σε παιδιά. Οπότε ναι!». Tης Λινας Γιανναρου για την καθημερινή
